2019թ. ապրիլի 25-ին ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղում կայացավ «Ամենայն Հայոց Երգի Վեհափառ», «Մեր երգի Մեսրոպ Մաշտոց» մեծն Կոմիտասի ծննդյան 150-ամյակին նվիրված գրական-երաժշտական ցերեկույթ, որը կազմակերպել էր Հայոց լեզվի և գրականության ամբիոնի դոցենտ, բ.գ.թ. Աիդա Սարհատյանը:

Միջոցառմանը ներկա էին ԵՊՀ ԻՄ-ի վարչական և պրոֆեսորադասախոսական անձնակազմի անդամներ, մարզի հոգևոր դասի ներկայացուցիչներ, հյուրեր, մասնակցում էին «Հայոց լեզու և գրականություն» մասնագիտության երկրորդ և երրորդ կուրսերի ուսանողներ:

«Երեկ Հայոց մեծ եղեռնի օրն էր… մեր պատմության մեջ ու մեր  օրացույցների վրա սևով ներկված օր  ու տարեթիվ… 1915, ապրիլի 24…

Անցել է 104 տարի, սակայն մեր ժողովրդի հոգում շարունակում է մխալ մորմոքը  արյունոտ  ցեղասպանության  1,5 միլիոն  հայերի… Նրանք դարձել են կապուտաչ անմոռուկներ,  որ ամեն գարնան  ծլում-ծլարձակում  են մայր հողի վրա…

Ու թո՛ղ որ նորից հնչեն նրանց անունները՝ Զոհրապ, Վարուժան, Սիամանթո, Ռուբեն Սևակ… ու … հազարներ, ու միլիոն  ու … Կոմիտաս, որի երգը  անավարտ մնաց  ու մարեց շուրթերին, բայց արդեն 100 տարի, դեռ 1100 տարի հետո էլ կհնչի այն մեր շուրթերից…». – Կոմիտասի ձայնի մարող հնչյունների ներքո այսպես սկսվեց գրական-երաժշտական ցերեկույթը՝ նվիրված հայ երգահան, երգիչ, երաժշտագետ, վարդապետ և ուսուցիչ, բանահավաք, խմբավար, մանկավարժ, հայկական ազգային կոմպոզիտորական դպրոցի հիմնադիր, մեծն Կոմիտասի  ծննդյան 150-ամյակին:

Ավելի քան մեկ ժամ օդը լի էր Կոմիտասով, նրա երգերի հրաշալի  կատարումներով, նրա ու նրա մասին հնչող բանաստեղծությունների տպավորիչ- հուզական ասմունքով:

Ունկնդիրների համար իրոք հայտնություն էր ԵՊՀ ԻՄ-ի «Հայոց լեզու և գրականություն» մասնագիտության 2-րդ և 3-րդ կուրսերի ուսանողների երգն ու ասմունքը, նրանց պարը:

Իր գեղարվեստական բարձր մակարդակով, մեծ երգահանի, երաժշտագետի ու բանահավաքի երգարվեստը, կյանքն ու գործունեությունը ներկայացնելու ճանաչողական անգնահատելի արժեքով, հայ երգի սքանչելի մատուցմամբ միջոցառումը բացառիկ հուզական տպավորություն թողեց ներկաների վրա:

Միջոցառման վերջում ելույթ ունեցան Հայոց լեզվի և գրականության ամբիոնի վարիչի պաշտոնակատար, բ.գ.թ., դոցենտ Վ.Ավագյանը և Տավուշի թեմի Սբ. Մակարավանքի հոգևոր հովիվ Տեր Արշավիր քահանա Ասատրյանը՝ բարձր մակարդակով իրականացված միջոցառման համար գոհունակություն ու շնորհակալություն հայտնելով կազմակերպչին՝ տիկին Աիդա Սարհատյանին, միջոցառման մասնակիցներին:

Հայոց  բարձր, բիբլիական լեռներում դարերով հոգևոր ծով գանձեր են ստեղծվել, մեր ժողովուրդը հանճարներ է ծնել ու վերածնվել նրանց միջոցով… Նարեկացի ու Քուչակ, Մեծարենց ու Չարենց, Թումանյան ու Կոմիտաս… (ո՞ր մեկին թվես), նրանց մեջ տեսել իր հայրենիքն ու բնությունը, իր սերն ու կարոտը, իր տառապանքն ու երազանքները. հայոց մեծերի հանդեպ իրենց խորունկ սիրո ու երախտագիտության տուրքը մատուցեցին մեր ուսանողները Կոմիտասին նվիրված այս միջոցառմամբ.

«Ու դրվատման ի՞նչ խոսքերով

Բարեբանենք և քեզ գովենք

Թե աղքատ է հանկարծ թվում

Բառարանը մեր հայկազյան:

Ի՞նչ խոսքերով բարեբանենք Քե՜զ, Վարդապե՛տ…

…Դո՜ւ – Վարդապե՞տ.

Դու Ամենայն Հայոց Երգի Վեհափառն ես,

Դու՝ մեր երգի Մեսրոպ Մաշտոց,

Գիրն ու տառն ես Հայոց երգի:

Հայոց երգի

Անծիր հերկի:

Ե՛վ ակոսն ու խորունկ առն ես,

Ե՛վ մատնընտիր սերմը նրա…

… Եվ մեզանից արդ ընդունիր

Երախտիքի այս խաչբո՜ւռը,

Այս խաչբուռը՝ քո՛ իսկ հերկի…

…Ընդունիր դո՜ւ, դո՛ւ՝ մեր երգի Մշտահնչուն նվագարան.

 Ընդունիր դո՛ւ՝ մեր ցաքուցիր Մասունքների հավաքարա՜ր.

Դու՝ խազերի մեր քերական,

Դու՝ հոգևոր մեր շարական.

Դու մեր կարոտ ու մեր մորմոք,

Մեր տաղի քուրմ,

Մեր խաղի մոգ,

Մեր մշտահունչ ու մշտարթուն,

Անլռելի զանգակատո՜ւն…»:

Բոլոր լուսանկարները տե՛ս Պատկերասրահում:

 2019թ. ապրիլի 18-ին և 23-ին 2018-2019 ուստարվա ուսումնական պլանով նախատեսված ուսումնական պրակտիկայի շրջանակներում ԵՊՀ ԻՄ-ի «Պատմություն» մասնագիտության առկա ուսուցման II կուրսի ուսանողները պրակտիկայի ղեկավար, Հայոց պատմության և հասարակագիտության ամբիոնի դասախոս Ա.Մկրտումյանի ուղեկցությամբ իրականացրին ճանաչողական այցեր:

Ապրիլի 18-ին նրանք այցելեցին Իջևանի պատմաերկրագիտական թան­գա­րան, որտեղ ծանոթացան թանգարանի գործունեությանը, նմուշների հավաքագրմանը և առկա ցուցանմուշներին: Ուսանողներն իրենց հետաքրքրող հարցերն ուղղեցին թանգարանում նրանց ուղեկցող գիտաշխատողին:

Նույն օրը ուսանողներն այցելեցին Իջևանի Սուրբ Ամենափրկիչ և Սուրբ Ներսես Շնորհալի եկեղեցիներ, ծանոթացան եկեղեցիների պատմությանը, եկեղեցական տոներին, ծիսակարգին և հոգևոր հագուստին:

Ապրիլի 23-ին «Պատմություն» մասնագիտության II կուրսի ուսանողները ուսումնական պրակտիկայի շրջանակներում այցելեցին Հաղարծին և Գոշավանք եկեղեցական համալիրներ:

Բանահյուսական նյութերն ու դրանց ստեղծման պատմություններն ուսումնասիրելուց հետո ուսանողները ծանոթացան եկեղեցական համալիրների ճարտարապետական առանձնահատկություններին:

Այսօր՝ 2019թ. ապրիլի 24-ին` Հայոց ցեղասպանության 104-րդ տարելիցին, ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղի վարչական, պրոֆեսորադասախոսական անձնակազմի անդամներ, ուսանողներ, Տավուշի մարզի տարբեր ոլորտների, մարզային ու քաղաքային իշխանության ներկայացուցիչներ և քաղաքացիներ շարժվեցին դեպի Իջևանում տեղադրված` Հայոց ցեղասպության զոհերի հիշատակին նվիրված հուշահամալիր՝ հարգանքի տուրք մատուցելու անմեղ զոհերի հիշատակին:

Համալսարանականները ծաղիկներ ու ծաղկեպսակներ դրեցին հուշարձանին՝ մասնակցելով հուշահամալիրի մոտ մարզի հոգևոր դասի ներկայացուցիչների կողմից կատարվող ոգեկոչման արարողությանը:

Այնուհետև նրանք այցելեցին Իջևանի պատմաերկրագիտական թանգարան և ականատես եղան Հայոց մեծ եղեռնի թեմայով կազմակերպված ցուցադրությանը:

_____________________________________________________________________________

Հայոց ցեղասպանության սկիզբը պայմանականորեն համարվում է 1915թ. ապրիլի 24-ը. այդ օրը Կոստանդնուպոլսում ձերբակալվեց մտավորականության սերուցքը՝ 600 հայազգի մտավորականներ, որոնք հետագայում սպանվեցին աքսորի ճանապարհին. Գրիգոր Զոհրապ, Դանիել Վարուժան, Ռուբեն Զարդարյան, Սիամանթո, Ռուբեն Սևակ, Երվանդ Սըրմաքեշխանլյան, Ատոմ Յարճանյան, Հովհաննես Հարությունյան և ուրիշներ: Սակայն հայ պատմագիտության մեջ որպես Հայոց ցեղասպանության տարեթվեր ընդունված է համարել 1892-1923 թթ. որպես Թուրքիայի կառավարող շրջանների՝ Համիդյան Թուրքիայի, ապա Երիտթուրքերի կառավարության կողմից կազմակերպված ցեղասպանություն, որի հետևանքով զանգվածային տեղահանության ենթարկվեց և բնաջնջվեց Արևմտյան Հայաստանի, Կիլիկիայի և Օսմանյան կայսրության նահանգների հայ բնակչությունը։ Ծիծեռնակաբերդի հուշարձանի 12 քարակոթողները, ըստ ժողովրդական ստուգաբանության, խորհրդանշում են կորցրած 12 գավառները, որոնք այժմ գտնվում են ժամանակակից Թուրքիայի կազմում:  

Երիտթուրքական կառավարությունը, ջանալով պահպանել թուլացած Օսմանյան կայսրության մնացորդները, որդեգրեց պանթուրքիզմի քաղաքականությունը, այն է՝ հսկայածավալ Թուրքական կայսրության ստեղծում, որը, տարածվելով մինչև Չինաստան, իր մեջ կառներ Կովկասի, Միջին Ասիայի բոլոր թուրքալեզու ժողովուրդներին: Ծրագիրը նախատեսում էր բոլոր ազգային փոքրամասնությունների թյուրքացում և երազելի «Մեծ Թուրանի»-ի ստեղծում՝ Բոսֆորից մինչև Ալթայ։ Այս համատեքստում Արևմտյան Հայաստանի բնիկ հայ ժողովուրդը դիտվում էր որպես գլխավոր խոչընդոտ այս ծրագրի իրականացման ճանապարհին, իսկ չկային հայերը՝ չկար նաև Հայկական հարցը։ Երիտթուրքերը որպես հարմար առիթ օգտագործեցին Առաջին համաշխարհային պատերազմի սկիզբը: Ծրագրի հեղինակներն էին Թալեաթը (ներքին գործերի նախարար), էնվերը (ռազմական գործերի նախարար), Ջեմալը (Պաղեստինյան ճակատի հրամանատար), Բեհաեդդին Շաքիր բեյը (երիտթուրքական կենտրոնական կոմիտեի անդամ) և ուրիշներ:

Հայոց ցեղասպանությունը նախատեսված էր իրականացնել երեք փուլով, որի առաջին փուլը ապրիլի 24-ն էր, իսկ երկրորդ փուլը՝ շուրջ 60.000 հայ տղամարդկանց զորակոչը թուրքական բանակ: Բանակ զորակոչված 15-45 տարեկան բոլոր հայ տղամարդիկ ավելի ուշ զինաթափվեցին ու սպանվեցին իրենց թուրք զինակիցների կողմից: Երրորդ փուլով թուրք ջարդարարները սկսեցին կոտորել անպաշտպան մնացած հայ բնակչությանը՝ գերազանցապես կանանց, ծերունիներին և երեխաներին: Կազմակերպվեց մասսայական բռնագաղթ, աքսոր և ջարդ: Հայերին կա՛մ ստիպում էին ուրանալ քրիստոնեությունը, կա՛մ սպանում էին, կա՛մ ստիպում բռնել գաղթի ուղին: Արևմտյան Հայաստանի ողջ մնացած հայերը բռնագաղթեցին Միջագետքի անապատներ, հիմնականում՝ Դեր Զոր, որտեղ և բնաջնջվեցին:

Հայոց ցեղասպանությունը միջազգային հանրության կողմից դատապարտվել է տարբեր մակարդակներով. այն ընդունել են այնպիսի կազմակերպություններ, ինչպիսիք են Եվրոպայի Խորհուրդը՝ 1998, 2001 թթ., Եվրամիությունը՝ Եվրախորհրդարանի բանաձևերով, Հայոց ցեղասպանությունը դատապարտել են 1987, 1998, 2000, 2001, 2002 և 2005 թթ. ՄԱԿ–ի մի քանի հանձնաժողովներ, Եկեղեցիների համաշխարհային միությունը և այլն: Հայոց ցեղասպանությունը դատապարտող բանաձևեր և որոշումներ ունեն Շվեդիայի խորհրդարանը, ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատը, Չիլիի և Արգենտինայի Սենատները, Լիտվայի Ասամբլեան, Եվրապառլամենտը, Վենեսուելայի Ազգային Ասամբլեան, Լեհաստանի և Նիդերլանդների, Իտալիայի (2019թ. ապրիլի 10-ին) խորհրդարանները, Կանադայի Համայնքների պալատը, և այլն: Ֆրանսիայում, Ուրուգվայում, Կիպրոսում օրենքների տեսքով, իսկ Շվեյցարիայում՝ նաև այն ժխտելը դատապարտվում է քրեորեն:

Սակայն մինչև այսօր ոճրագործի՝ Թուրքիայի կողմից պետական մակարդակով անամոթաբար ժխտվում է ցեղասպանություն–ոճիրն այն «տրամաբանությամբ», որ քանի դեռ աշխարհն ամբողջովին չի ճանաչել ու դատապարտել իր գործած ոճիրը, ուրեմն՝ չկա ոճիր, ուստի չկա նաև պատիժ: Այնինչ հայն ապրում է՝ հիշելով իր դարավոր ահռելի ցավը, տագնապն ու սարսափը, հիշում է՝ պահանջելով Հայոց ցեղասպանության արդարացի ճանաչում ու հատուցում: Հայը «հիշում է և պահանջում»:

Բոլոր լուսանկարները տե՛ս Պատկերասրահում: 

 2019թ. ապրիլի 23-ին՝ Հայոց ցեղասպանության 104-րդ տարելիցին ընդառաջ, տեղի ունեցավ մոմավառություն և ջահերով երթ Իջևանի քաղաքային շատրվանների հրապարակից դեպի Ցեղասպանության հուշահամալիր:

Երթին ակտիվորեն մասնակցեցին նաև ԵՊՀ Իջևանի մասնաճյուղի ուսանողները:

Մասնակիցները վառվող ջահերով, մոմերով, դրոշներով ուղևորվեցին Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակը հավերժացնող հուշահամալիր՝ հարգանքի տուրք մատուցելու 1915թ.  1.5 միլիոն անմեղ զոհերի հիշատակին:

Երթի ընթացքում մասնակիցները, վանկարկելով ազգային-հայրենասիրական խոսքեր ու արտահայտություններ, պահանջում էին Հայ դատի արդարացի ճանաչում:

Իրենց հետ հուշահամալիր տարած մոմերով ուսանողները ստացան անմոռուկի պատկեր, աղոթեցին զոհերի հոգու հանգստության համար:

Վերջում  երթի մասնակիցները օդապարիկներ բաց թողեցին երկինք:

 2019թ. ապրիլի 21-23-ին Խաչատուր Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարանում կայացավ «Հոգեբանական հիմնախնդիրներ. բնութագրերը, դասակարգման և ախտորոշման սկզբունքները» խորագրով միջազգային եռօրյա գիտաժողովը, որին ներկա էին նաև ԵՊՀ ԻՄ-ի մանկավարժության և հոգեբանության ամբիոնի վարիչի պաշտոնակատար, հ.գ.թ., դոցենտ Լ.Սարգսյանը, հ.գ.թ., ասիստենտ Ա.Քամալյանը, դասախոս Է.Սիմոնյանը, տվյալ մասնագիտության մի խումբ ուսանողներ:

Գիտաժողովը մեկնարկեց կլոր սեղան-քննարկումներով, որի ընթացքում Միացյալ Թագավորությունից, ՌԴ-ից, Ուկրաինայից, Իսրայելից և այլ երկրներից ժամանած հոգեբաններն անդրադարձան հոգեբանության խնդրի էությանը, անձի խնդիրների՝ ախտաբանական, սոցիալ-տնտեսական և այլ տեսակների տարբերակմանը, հոգեբանական խնդիրների դասակարգման անհրաժեշտությանն ու հնարավորությանը, մոդելներին ու տեսակների տարորոշմանը:

Ելույթ ունեցողները հիմնականում պրակտիկ հոգեբաններ էին, հոգեթերապևտներ, ովքեր շահագրգիռ քննարկում ծավալեցին հոգեբանական խնդիրների ախտորոշման, ախտանիշների ու համախտանիշների բացահայտման ռազմավարության, հոգեբանական խնդրի լուծումների շուրջ:

Այս տեսանկյունից իրենց մոտեցումները ներկայացրին Մ.Լոմոնոսովի անվան Մոսկվայի պետական համալսարանի պրոֆեսոր Դմիտրի Լեոնտևը, Կազանի Հոգեկան առողջության խնդրի ուսումնասիրությունների ինստիտուտի տնօրեն Վլադիմիր Մենդելևիչը, Բերգենի համալսարանի պրոֆեսոր Դ.Կուկը, Յարոսլավի Կ. Դ. Ուշինսկու անվան ՊՄՀ-ի ընդհանուր և սոցիալական հոգեբանության ամբիոնի վարիչ Վլ. Մազիլովը և ուրիշներ:

Նրանք կարևորեցին հոգեբանական հիմնախնդիրների  քննարկմանն ու դասակարգման համակարգի ստեղծմանը  նվիրված գիտաժողովի  անցկացումը՝ այդ խնդիրների դասակարգման համակարգի ստեղծման հնարավոր լուծումներ գտնելու Մանկավարժական համալսարանի փորձը համարելով խիզախ քայլ:

Մասնակիցները միակարծիք էին, որ կյանքի բոլոր ոլորտներում կան հոգեբանական խնդիրներ, դրանք շատ յուրօրինակ են, անհատական. «Ինչպե՞ս փնտրել խնդիրը. ոչ մի գրքում այս մասին գրված չէ, ինչպե՞ս որոշել՝ ո՞րն է խնդիրը, խնդիր կա՞, թե՞ չկա. մենք սովորում ենք մեթոդները՝ չիմանալով վերոհիշյալ  հարցերի պատասխանները…»:

Ամփոփելով խնդրի շուրջ արտահայտված եզրահանգումները՝ ՀՊՄՀ-ի հոգեբանության ամբիոնի վարիչ Սամվել Խուդոյանը վստահեցրեց, որ արտահայտված գաղափարների շուրջ կմեկտեղեն բոլոր ջանքերը՝ հոգեբանական խնդիրների դասակարգման, հնարավոր լուծումներ գտնելու համար:

Եռօրյա գիտաժողովի ընթացքում քննարկեցին վերարտադրողականության արդի հիմնախնդիրներին, դրանց հոգեբանական առանձնահատկություններին, դեռահասների ոչ ֆորրմալ վարքի դրսևորման սոցիալ-հոգեբանական առանձնահատկություններին վերաբերող և այլ թեմաներ:

Գիտաժողովի ընթացքում մեր ուսանողները ձեռք բերեցին նոր գիտելիքներ ու հմտություններ, որոնք հնարավորություն ունեն կիրառելու իրենց  մասնագիտական գործունեության ընթացքում: